Jak wyglądają wszy? Czy potrafisz rozpoznać to zagrożenie?

Wesz ludzka to jeden z najczęściej towarzyszących nam pasożytów. Choć budzi jednoznacznie negatywne skojarzenia (w języku potocznym stanowi synonim czegoś odrażającego), to wiele osób nawet nie wie, jak wyglądają wszy. To z kolei powoduje, że możemy nie rozpoznać pierwszych objawów wszawicy, zanim wystąpią te najbardziej uciążliwe symptomy, jak swędzenie i pieczenie skóry głowy czy karku. Zapraszamy do lektury naszego artykułu, w którym omawiamy charakterystykę budowy wszy oraz wczesnych stadiów rozwojowych tego pasożyta. 

Czym jest wesz ludzka?

Wesz ludzka (Pediculus humanus) to niewielki, krwiopijny owad, który pasożytuje na skórze głowy lub w odzieży człowieka. Istnieją dwa główne podgatunki wszy, czyli:

1. Wesz głowowa (Pediculus humanus capitis) – jak sama nazwa wskazuje bytuje na owłosionej głowie.
2. Wesz odzieżowa (Pediculus humanus corporis) – żyjąca głównie w szwach ubrań.

W kontekście wszawicy najczęściej chodzi o infekcję wywołaną przez wesz głowową. Nie jest to bardzo groźna choroba, możną ją stosunkowo szybko wyleczyć, natomiast zlekceważona daje nieprzyjemne objawy, na czele z nieznośnym świądem. Z kolei uporczywe drapanie skóry głowy może prowadzić do miejscowych nadkażeń czy nawet łysienia. 

Czy wszy potrafią latać?

To jeden z najczęściej powtarzanych mitów, dlatego czas najwyższy go jednoznacznie obalić. Wszy nie posiadają skrzydeł, dlatego nie potrafią latać ani skakać. Poruszają się przy pomocy czepnych nóg, specjalnie przystosowanych do przytrzymywania się włosów i tkanin.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że do zarażenia wszawicą dochodzi wyłącznie poprzez bezpośredni kontakt z osobą będącą nosicielem choroby (najczęściej podczas przytulania, dotykania się głowami czy używania wspólnych nakryć głowy lub przyborów do włosów). Wszy mogą jednak przenieść się na nowego żywiciela także pośrednio, poprzez różne powierzchnie, na których czasowo bytują – na przykład tapicerowane meble, ubrania, dywan, fotel samochodowy etc. 

To warto wiedzieć:

Wesz głowowa może przeżyć poza żywicielem do 48 godzin, natomiast gnidy – jaja wszy – jeszcze dłużej. 

Jak wygląda wesz ludzka?

Wszy mają charakterystyczną budowę:

• Ciało pasożyta jest owalne, wydłużone i grzbietowo-brzusznie spłaszczone.
• Dorosła wesz ma kolor od jasnobrązowego do szaro-białego, co pomaga pasożytom kamuflować się we włosach.
• Długość ciała zależy od stadia rozwojowego wszy: w przypadku larwy wynosi od 2 do 3 mm, natomiast dorosłe owady mierzą około 4 mm.
• Wszy posiadają trzy pary nóg zakończonych haczykowatymi pazurkami, które umożliwiają mocne trzymanie się włosa.
• Pasożyty posiadają aparat gębowy kłująco-ssący, który jest przystosowany do nakłuwania skóry i pobierania krwi.

Ciekawostką jest fakt, że ciało wszy przybiera ciemniejszy odcień po spożyciu krwi. 

Jak wyglądają gnidy (jaja wszy)?

Gnidy to jaja wszy, których obecność na głowie jednoznacznie świadczy o wszawicy. O ile dostrzeżenie dorosłego pasożyta nie jest takie proste, o tyle podczas przeglądu włosów można zauważyć charakterystyczne kuleczki przyklejone przez samicę do podstawy włosów, tuż przy skórze głowy, przy pomocy specjalnej substancji nazywanej potocznie cementem.

Wszy mają biało-perłowy kolor, dlatego często są mylone z łupieżem. Mierzą od 0,5 do 1,5 mm, mają owalny kształt, a po wykluciu pozostawiają puste osłonki, które mogą nadal przylegać do włosa.

Gnid najlepiej jest szukać za uszami, na karku (okolice potylicy) oraz wzdłuż linii włosów. Warto pomóc sobie białą kartką papieru lub chusteczką – przeczesując włosy sprawdzamy, czy na materiał nie opadają charakterystyczne kuleczki. 

Cykl życia wszy ludzkiej

Rozwój wszy ludzkiej przebiega w trzech etapach:

1. Gnidy – samica składa około 10 jaj dziennie, a w ciągu całego życia – nawet 330 jaj. Gnidy rozwijają się przez około 7 dni, po czym wylęgają się larwy.
2. Larwy wszy (nimfy) – po wykluciu larwy są mniejsze niż dorosłe osobniki, ale wyglądają podobnie. Przechodzą trzy linienia w ciągu około 10–14 dni. Żywią się krwią człowieka i szybko rosną.
3. Dorosłe wszy – dojrzałe osobniki żyją około 40 dni. Każdego dnia samica składa kolejne jaja, co skutkuje szybkim namnażaniem się pasożytów i nasileniem objawów wszawicy. 

Jak rozpoznać wszy?

Objawy wszawicy są dość specyficzne, natomiast warto podkreślić, że nie występują od razu. Zwykle mija około 7-10 dni od zarażenia, zanim nosiciel wszawicy zacznie uskarżać się na silny świąd skóry głowy, będący wynikiem reakcji alergicznej na ślinę wszy. 

Do objawów choroby zaliczymy także:

• Drobne zaczerwienienia i ślady ugryzienia wszy, widoczne szczególnie w okolicy karku i za uszami.
• Gnidy przytwierdzone do włosów – w przeciwieństwie do łupieżu są trudne do usunięcia, nie opadają podczas intensywnego poruszania głową. 
• Widoczne poruszające się wszy – najłatwiej zauważyć je podczas przeczesywania włosów, gdy opadają na kartkę czy chusteczkę. 

Te objawy nie pozostawiają wątpliwości, że mamy do czynienia z wszawicą i należy od razu przystąpić do leczenia.

Jak wyleczyć wszawicę?

Na szczęście nie jest to trudne, przy czym radzimy oszczędzić sobie czasu na domowe metody. Te, choć mogą być skuteczne, są bardzo uciążliwe – zarówno dla dziecka, jak i rodziców. Lepiej jest sięgnąć po specjalistyczny preparat na wszy, który można kupić w dobrych aptekach czy w sprzedaży internetowej. 

Przy wyborze preparatu należy się kierować bezpieczeństwem jego stosowania (nie powinien zawierać środków owadobójczych) oraz skutecznością – najlepiej, aby eliminował do 100% wszy i gnid już po pierwszej aplikacji, bez konieczności jej ponawiania. Dokładnie tak działa Pipi Nitolic spray, który pozwala rozwiązać problem wszawicy od ręki. Wystarczy raz spryskać włosy dziecka i pozostałych domowników, aby pozbyć się pasożytów we wszystkich stadiach rozwojowych. Do opakowania preparatu dołączony jest również specjalny grzebień ułatwiający dokładne wyczesanie martwych wszy i zasuszonych gnid. 

Na koniec dodajmy, że samo usunięcie wszy i gnid z głowy nie kończy leczenia, które obejmuje także inne etapy, w tym sprzątanie domu czy mieszkania oraz profilaktykę wszawicy. Więcej o tym, jak pozbyć się wszy ze swojego środowiska i na długo zapomnieć o tej chorobie, przeczytasz w osobnym artykule na naszym portalu.