Wesz głowowa (Pediculus humanus capitis) to jeden z najczęstszych pasożytów człowieka. Bytuje na owłosionej skórze głowy, wywołując chorobę nazywaną wszawicą. Jej objawy są bardzo nieprzyjemne (przede wszystkim nieznośny świąd skóry głowy, karku i twarzy), natomiast samo leczenie wszawicy nie jest ani trudne, ani czasochłonne. Nie można całkowicie zrezygnować z kuracji, licząc na to, że pasożyty po prostu „same znikną” – cykl rozwojowy wszy jest stanem ciągłym, co stopniowo prowadzi do infestacji, czyli masowego zasiedlenia głowy nosiciela i tym samym do pogłębienia się problemu. Przeczytaj nasz poradnik, z którego dowiesz się, ile żyją wszy.
Okres życia wszy głowowej
Wesz głowowa przeciętnie żyje około 40 dni. Tyle czasu wystarczy, aby samica wszy złożyła do około 300 jaj, czyli gnid (średnio 8 dziennie). Tak wysokie tempo rozmnażania się pasożytów skutkuje nie tylko infestacją nosiciela, ale też łatwym przenoszeniem się choroby na pozostałych domowników i inne dzieci w przedszkolu czy szkole.
Cykl rozwojowy wszy
Pierwszym stadium rozwoju wszy głowowej jest wspomniana gnida. To niewielkie jajeczko o perłowym zabarwieniu, które samica wszy przytwierdza do podstawy włosa przy pomocy tzw. cementu, czyli silnie wiążącej substancji. W efekcie wszy nie opadają samoistnie nawet podczas zamaszystego poruszania głową – pozwala to wstępnie odróżnić je od łupieżu.
Obecność wszy na głowie dziecka niezawodnie świadczy o wszawicy. Można to stwierdzić podczas rutynowego przeglądu, przeczesując włosy pociechy przy dobrym oświetleniu i szukając maleńkich kuleczek tuż przy skórze, opadających również na kartkę papieru w wyniku penetrowania kosmyków gęstym grzebieniem.
Po około 7 dniach od złożenia jaj, gnidy zaczynają przekształcać się w larwy, które są od razu zdolne do żywienia się ludzką krwią – posiadają aparat gębowy przystosowany do wpijania się w skórę. Tak zwane ugryzienia wszy wywołują miejscowy stan zapalny i reakcję alergiczną skóry, co jest bezpośrednią przyczyną uporczywego świądu.
W ciągu około 2 tygodni larwy przechodzą w postać dorosłych osobników i zyskują zdolność do rozmnażania, co dodatkowo przyspiesza proces infestacji i prowadzi do masowego zasiedlenia głowy nosiciela przez pasożyty.
Ile żyją wszy poza organizmem człowieka?
Wszy, choć do życia potrzebują ludzkiej krwi, są zdolne do przeżycia poza głową nosiciela, ale tylko przez ograniczony czas. Dla dorosłych osobników jest to około 48 godzin, a w przypadku gnid nawet kilka dni.
Ta cecha pasożytów jest przyczyną, dla której do zarażenia wszawicą może dojść nie tylko w wyniku bezpośredniego kontaktu głowa do głowy z nosicielem, ale też za pośrednictwem różnych przedmiotów i powierzchni, na których czasowo bytują wszy.
To jest ważne:
Podstawowym czynnikiem ryzyka wszawicy jest wspólne korzystanie z przedmiotów osobistych, takich jak czapki, kaski rowerowe, opaski do włosów, grzebienie/szczotki, gumki do układania fryzury etc.
Zdolność wszy do czasowego przeżycia poza organizmem żywiciela determinuje konieczność uzupełnienia leczenia wszawicy o przeprowadzenie wielkich porządków w domu/mieszkaniu, z odkurzaniem i myciem podłóg, odkurzeniem tapicerowanych mebli, wykładzin, dywanów, a także zdezynfekowaniem tkanin, zwłaszcza tych, z którymi mógł mieć kontakt nosiciel choroby (ręczniki, ubrania, pościel, koce etc.). Tkaniny najlepiej wyprać w temperaturze minimum 60 stopni Celsjusza lub z dodatkiem preparatu neutralizującego wszy NITOLIC® Wash.
Te przedmioty osobiste, których nie można wyprać, wyparzamy, wymrażamy (przez minimum 48 godzin) lub szczelnie zamykamy w foliowej torbie i zostawiamy na około 2 tygodnie.
Długi cykl życia wszy uzasadnia stosowanie profilaktyki wszawicy
Wiedząc, że wszy żyją około 40 dni, a ich cykl rozwojowy w zasadzie się nie kończy i dodatkowo pasożyty mogą czasowo wegetować poza organizmem żywiciela, należy szczególną uwagę poświęcić profilaktyce tej choroby.
Istnieją sposoby na to, aby zabezpieczyć dziecko i siebie przed ryzykiem kontaktu z pasożytami, np. w szkole, przedszkolu, sklepie, środkach komunikacji zbiorowej etc. Odpowiedni preparat ochronny znajdziesz w linii Pipi NITOLIC® – to spray Pipi NITOLIC® prevent plus, który po spryskaniu nim włosów i ubrania zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa aż do następnego umycia głowy.
Wspomagająco w ochronie przed wszawicą, zwłaszcza u dziewczynek i chłopców z dłuższymi włoskami, można zastosować gumki do włosów NITOLIC® prevent.
Najczęstsze pytania i odpowiedzi
Ile żyją wszy?
Samica wszy głowowej przeciętnie żyje około 40 dni.
Ile jaj składa samica wszy?
W czasie swojego życia samica jest zdolna do złożenia nawet 300-330 jaj, czyli około 8 jaj dziennie.
Czym są gnidy?
Gnidy to jaja wszy, z których po około 7 dniach rozwiną się larwy. Gnidy mają perłowe zabarwienie i są mocno przytwierdzone do podstawy włosa. Nie opadają samoistnie podczas zamaszystego poruszania głową, co pozwala odróżnić je od łupieżu. Po zakończeniu leczenia wszawicy wymagają wyczesania gęstym grzebieniem.
Czy wszy mogą przeżyć poza żywicielem?
Tak, dorosłe osobniki mogą wegetować poza organizmem człowieka nawet przez 48 godzin, a gnidy do kilku dni.
Gdzie najczęściej gnieżdżą się wszy?
Wszy bytują nie tylko na owłosionej skórze głowy, karku czy klatki piersiowej. Czasowo mogą wegetować na ubraniach, w pościeli, materacu, tapicerowanych meblach, przyborach do stylizacji włosów, pluszowych zabawkach, ręcznikach, dywanach czy wykładzinach.
